Voorspelling

Eric zat in de zon op een terras aan het bier. Hij zat meer bier te drinken dan goed voor hem was en dat wist hij zelf ook. Zoals de Amerikanen het zo mooi zeggen, het is een 'zero sum game'. Oftewel er is geen nettowinst. Alles wat je je vandaag beter voelt voel je je morgen slechter. Hij had dat al jaren door en had zich vaak afgevraagd waarom hij toch bleef drinken. Waarschijnlijk had het ermee te maken dat het nettoresultaat dan wel nul of negatief was, maar het bracht op zijn minst een beetje variatie in de monotonie van het bestaan.

Niet dat hij op dit moment een gebrek aan variatie in zijn bestaan kende. Gisteren was het een bijzondere dag geweest. Voor hemzelf, voor het Instituut en eigenlijk voor de hele mensheid. Voor het eerst in de geschiedenis was een poging ondernomen tot digitalisering van de menselijke geest. Het onderwerp van deze memorabele gebeurtenis was Frank: Politicus, filantroop, miljardair, Self-made man, self-made archeoloog, eigenaar van de grootste producent van hondenbrokjes ter wereld en bon-vivant.  Hij hield van het leven en was niet van plan tot stof te vergaan. Toen Frank de tachtig passeerde besefte hij dat als hij iets wilde doen om zijn leven te verlengen, de tijd begon te dringen. Hij nam een jaar de tijd om zijn opties te wegen: cryogeen invriezen, digitaliseren van de persoonlijkheid, klonen of een anti-verouderingspil. Na een week viel klonen af, met een soort van kleinkind met jou gezicht wat een beetje in zijn broek staat te pissen schiet je niets op. Na een jaar was hij vervolgens geen stap verder meer gekomen en dus verkocht hij zijn hondenvoer imperium en verdeelde de opbrengst gelijkelijk over de resterende opties en wachtte af. Dat was intussen veertien jaar geleden, en gisteren hadden ze Frank gedigitaliseerd. Het werd ook hoog tijd, de scherpte van zijn geest was tanende, en Frank vond het tijd worden om de vriezer in te stappen, waar hij toch eigenlijk meer vertrouwen in had. Lichamelijk mankeerde hem met 95 nog verrassend weinig, en zijn voornemen zich min of meer gezond en wel te laten invriezen zorgde voor nogal een rel in anti-euthanasie kringen.  Frank zijn voornemen stond vast: als je als kasplantje de vriezer in gaat kun je het net zogoed niet doen, dus het is nu of nooit.

Het zou Eric allemaal een worst wezen. Gisteren was hij bij de eerste poging tot digitalisatie geweest. Tienduizenden minuscule gaatjes hadden ze in Frank's schedel geprikt. Zo minuscuul dat de naalden door levend weefsel heen konden prikken zonder dat er blijvende schade was als ze werden teruggetrokken. Eerst werd de schedel doorboord, en vervolgens werd de boor vervangen door een hoogst ingenieuze en revolutionaire naald. Het probleem met dunne naalden is dat ze knikken. Probeer maar eens een ijzerdraadje van een meter lang te prikken in een pompoen, als je het alleen maar aan het andere uiteinde mag vasthouden. Dat lukt je nooit. Toch was dat wel zo ongeveer de lengte-breedte verhouding die ze nodig hadden gehad. De volgende poging was een soort minuscule boorkop geweest die zichzelf vooruit trok. Daarmee hadden ze al aanmerkelijk meer succes gehad. Bij een dikte van een honderdste millimeter hadden ze een volle centimeter varkensvlees weten te penetreren. Daarna won de wrijving het van de sterkte van het draadje. Ze hadden bijna vijf centimeter diepte nodig en ook deze lijn was gestrand. Twee jaar geleden had een van Eric's medewerkers een helder moment gehad: Als je het er niet in kunt drukken vanwege knik, en je kunt het niet naar binnen trekken vanwege de wrijving, dan moet je het naar binnen wurmen. Sindsdien hadden ze een ingenieus systeem ontwikkeld van kunstmatig spierweefsel, geactiveerd door minuscule stroomdraadjes dat zich een hoofd in kon werken als een wurm.

Vanuit tienduizenden gaatjes stuurden ze stroomstootjes door Frank zijn brein, door de voorplanting van de stroom door zijn neuronen te scannen hadden ze in 72 uur een complete map gemaakt van alle connecties die het brein van Frank nog rijk was. Toen het voorbij was, was Frank naar huis gegaan met de opmerking: bel me maar als hij praat. Het was intussen een week later en hij praatte niet. Ze waren eerst twee dagen bezig geweest alle connecties op te laden in een neuraal netwerk, gesimuleerd op de supercomputer van het lab, en sindsdien hadden ze min of meer gewacht. Echt een idee waarop ze wachtten hadden ze niet. Enorme aantallen neuronen simuleren was een ding. Dat konden zie tien jaar geleden ook al. Een enorme hoeveelheid nepneuronen bij elkaar is alleen nog niet intelligent. Je kunt ze leren simpele sommetjes te maken, of nepkaas te vinden in een nepdoolhof maar dan houdt het wel weer zo een beetje op. Na die ontdekking was de wetenschap tien jaar stilgevallen, tot nu. Mensen kunnen geen zaadje van een plant maken. Je kunt wel een zaadje in de grond stoppen en er groeit een boom uit. Met die gedachten had Eric zich gericht op het overplanten van een bewustzijn.

De gedigitaliseerde versie van Frank was aangesloten op een camera die het lab overzag, een luidspreker die in het lab stond opgesteld en nog een hand vol webcams, voornamelijk omdat er voor de camera in het lab niet veel boeiends gebeurde en de consensus was dat enige stimulatie wel goed zou zijn. Verder was Frank aangesloten op wat pagina's van Wikipedia en hadden ze een paar schermen staan waarop het gebeuren in de supercomputers binnenste kon worden gevolgd. Daar kwamen wat nietszeggende grafiekjes uit waarvan niemand precies wist wat hij ermee moest, maar het leek beter dan niets, vooral voor als Frank in vlees en bloed langskwam om te kijken wat ze met zijn tientallen miljoenen hadden gedaan. Frank liet zich niet zien, niet digitaal en niet in vlees en bloed. En Eric wachtte. Slecht slapend, drinkend, rusteloos door het lab lopend en naar de nietszeggende grafiekjes kijkend, en daarna naar de net zo weinig zeggende grafiekjes over de grafiekjes van de afgelopen week. In het binnenste van de supercomputer was iets van activiteit, maar niemand wist wat het was. Op de vijfde dag sprong het scherm met de wikipediapagina van informatie over schotse herders (Frank's favoriete hond), naar een over de herkomst van de datum, een over filosofie, toen nog een heleboel, toen programmeertaal C, en werd vervolgens vervangen door bladzijde een van "programmeren voor Dummies". Eric stond als verstijfd.

De Schotse herdershond is al bekend sinds de 13e eeuw in Schotland en werd tot de 18e eeuw vooral als herder van schapen ingezet. In1840 werd de eerste Collie Club gesticht. De Schotse herdershond is onder meer stamvader van de Australische veedrijvershond. Om de Schotse herder een eleganter uiterlijk te geven, heeft men onder meer Barzois en Engelse setter ingefokt. Dankzij de Barsoi heeft de Collie nu een langere neus. Nadat koningin Victoria hem als huishond koos en later met de televisiereeks Lassie, werd hij een van de bekendste hondenrassen.

Wat wilde ik ook alweer opzoeken, vroeg Frank zich af, terwijl hij langzaam de tekst over schotse herdershonden zat door te lezen. Ik heb de helft van wat hier staat zelf geschreven verdorie. Zeker weer een of andere pias die het aardig leek de halve plot van Lassie aan de pagina toe te voegen terwijl dat toch overduidelijk ergens anders thuishoorde. Hij vond er echter niets opmerkelijks aan. Welke dag is het eigenlijk vandaag? Bij het denken aan het woord datum verscheen er een pagina waarop hij te weten kwam dat iedere mogelijke volgorde om dag, maand en jaarnummers in te schrijven, ergens op de wereld wel populair is, resulterend in het optimum aan verwarring. Dit was niet waar hij naar op zoek was. Typisch die ellendige PC weer: oneindig veel informatie die je ongeveer precies leert wat je niet wil weten. Tijd om het ding dicht te klappen en op zijn papieren klapper op de wc te kijken. Altijd goed.
Achter zich zag Frank een laboratorium, met daarin een manspersoon met een nogal stompzinnige blik in zijn ogen. Het soort blik dat je krijgt als je drie uur in de rij hebt gestaan voor een stempel, en degene achter de balie zegt: gooit u uw aanvraag alstublieft hier in deze gleuf en dan zie ik u graag over drie dagen terug: bij mij gaat de deur dicht, het licht uit, en bel me maar als september eindigt. Verder wat schermen met grafiekjes waarop zich de een of andere piek aan het manifesteren was. Die bobo zijn vrouw zou vanavond vast een tijd bezig zijn hem zover te krijgen dat hij zijn klep hield over wat hij dan ook aan het doen was. Maar wat doe ik in hemelsnaam in dit stomme lab? Frank probeerde rond te kijken maar het enige wat hij te zien kreeg was het beeld van de camera en de pagina over datum's. Toen herinnerde hij zich een stoel, een helm vol naalden die geen naalden waren, en daarna niets meer. Het was hem dus toch gelukt dat lamlendige lichaam kwijt te raken. Hij bladerde nog wat rond tussen pagina's varierend van niets tot nergens, maar er veel mee opschieten deed hij niet. Hij moest hier vandaan, maar had geen idee hoe dat werkte. Als hij in een computer zat kon hij maar beter zorgen dat het ding deed wat HIJ wilde. Stom dat hij daar niet eerder aan had gedacht voordat hij zich er in liet opsluiten door die gast met zijn stompzinnige blik. Zijn eerdere euforie maakte plaats voor bezorgdheid. Je kon nog beter opgesloten zitten in een oud maar rijk lichaam dan in dit gat.

Hoe gaat het?
Langzaam drong het tot Frank door dat de vraag wel eens voor hem bestemd kon zijn. Hij keerde zich om en zag de man, voorzien van een insignificant minder stompzinnige blik achter een scherm en een toetsenbord  zitten. Op het scherm stond: "Eric: hoe gaat het" Daaronder verscheen: Klote. De insignificante vermindering van stompzinnigheid verdween als sneeuw voor de zon. Is er hier nog wat te beleven, behalve wikipedia en een handvol boeken? Ik hoop niet dat ik  mijn kop ben uitgekropen voor wikipedia en dit lab. Ehm, we hadden eigenlijk niet verwacht dat het meteen zou werken dus we zijn hier niet op voorbereid. Honderddrieenzeventig en een half miljoen, minstens twintig verzekeringen dat dit echt niet mis kan gaan, negen jaar vertraging en je dacht dat het toch niet werkt? Ik ben nog stommer als jij er uitziet. Ehm, je bent er nu toch? Daarom ben ik ook zo stom.

Eric keek vanuit zijn werkkamer uit over de Maas. 'Project Frank' had hem geen windeieren gelegd. Vijf maanden waren voorbij gegaan sinds Frank onder zijn helm had gezeten. Die Frank was intussen overleden, of beter gezegd, stilgezet en ingevroren. Zijn interesse voor zijn digitale zelf was in de laatste drie maanden van zijn leven verrassend gering geweest. Zoals hij zelf zei: "hij heeft misschien mijn herrinneringen, en misschien denkt hij zelfs als ik, maar ik ben het niet. Ik ben hier, hij is daar, wat moet ik ermee." Zo niet de belangstelling van de buitenwacht. Na Frank's ontwaken had hij met zijn collega's enkele dagen koortsachtig gewerkt om een oplossing te vinden voor diens verveling. Ze hadden een website voor het project aangemaakt een chatbox waar je kon praten met Frank. In de derde maand  haalden ze een gemiddelde van bijna 20.000 gesprekken op een willekeurig moment van de dag. De eerste weken had Frank zoals verwacht moeite gehad met het voeren van meerdere gesprekken tegelijk, maar het werden er steeds meer en meer, kennelijk voelde hij zich steeds beter thuis in zijn digitale wereld. De supercomputer draaide zowat op maximum capaciteit, en ze waren een klein vermogen kwijt aan internetbandbreedte. Frank gebruikte nu ook dat deel van de computer waarop geen neuronen gesimuleerd werden. Hij maakte berekeningen in een flits, hielp kinderen met hun huiswerk, las boeken over wiskunde en discussieerde met postdocs.  Eric had een bod van een miljard euro van de volgende stervende multimiljardair om nog een digitalisatie te doen aangenomen. De tweede supercomputer (met uitgebreid backupsysteem, Chris' paranoia over de dood was nog erger dan die van Frank was geweest), was in bestelling en zou aan het eind van de week geleverd worden. De digitalisatie stond op de rol voor twee dagen daarop. Gisteren was de stroom al voor de vijfde keer in een maand tijd uitgevallen. Storing aan het besturingssysteem van een van de centrales heette het in de krant. Welke flapdrollen ontworpen die dingen tegenwoordig? Het maakte de backup niet eens zo heel erg overbodig. Ze hadden natuurlijk al een hele batterij UPS acuu's staan en een stroomstootbeveiliging, maar als het echt tekeer ging op het net wist je het nooit.

Frank had een one-way verbinding met het internet en las aan een stuk door. Ze hadden zijn databanken met informatie die hij direct voor handen wilde hebben al drie keer moeten uitbreiden. Boeken over wiskunde, economie, psychologie, oude literatuur, je kon het zo gek niet bedenken. Ze hadden een abonnement voor hem genomen op Elsevier's enorme database van wetenschappelijke artikelen, en vervolgens ruzie gekregen vanwege de enorme hoeveelheid downloads.  De uitgever wilde niet geloven dat het voor een gebruiker was en zwoer dan ze het illegaal doorverkochten. Frank wilde een two-way verbinding. Hij wilde zijn eigen website beheren, zijn eigen materiaal publiceren en niet gebonden zijn aan zijn chatbox en wat webcams als link met de buitenwereld. Ze waren nog bezig met een fysiek ego, maar alles was zo snel gegaan en een robot ontwikkelen kostte nu eenmaal tijd. Van de veiligheidsdienst hadden ze geen toestemming voor de twee weg verbinding. Een intelligentie als Frank was uniek, en niemand was in staat de risico's in te schatten als hij zijn supercomputer verliet, zo die er al waren. Eric zelf lag er niet wakker van.

Routinematig keek hij door Frank's grafiekjes, ze zagen eruit zoals ze er de afgelopen twee maanden uitgezien hadden, alles zowat maximaal uitgenut, Frank had ook al zitten sleutelen aan de algoritmes die zijn computer bestuurden en had alles zowat een factor tien weten op te schroeven op manieren die Eric boven zijn pet gingen. Hij had er Frank eens naar gevraagd en die was met voorbeelden gekomen hoe hij hoog niveau programmeercode verving door zelf geschreven machinetaal. Eric was een verdienstelijk programmeur en hij kon het volgen, maar voor een mens was dit niet te doen. Hier was op termijn onvoorstelbaar veel mee te verdienen. Zowat elk denkbaar modern programma was minstens tien keer zo traag als het had hoeven zijn. Een consultant was bezig met een bedrijfsmodel en Frank deed nog een beetje dwars. Waarom mag ik al het werk doen zodat jij in een dikke BMW rijdt enz enz. Ze kwamen er nog wel uit. Frank's nieuwste project was misschien nog wel leuker, en wie weet ook veel belangrijker. Hij probeerde een voorspelling te draaien van de toekomst, gebaseerd op zijn enorme database van wetenschappelijk werk, en de structuur van onderlinge relaties die hij daartussen had gemaakt. Hij had zijn model al een aantal keer gedraaid, en Eric wat van de resultaten laten zien. Tot dusver waren de uitkomsten weinig rooskleurig geweest. Met een jaartje of twintig zou de wereldeconomie definitief instorten, als de bronnen die ze nu in ijltempo aan het uitputten opgedroogd waren. De uitkomst scheen vrij robuust voor parametervariatie, een jaartje of twee meer of minder maar verder zat er weinig verschil in. Het baarde hem enige zorgen, hij was nog geen veertig. Eric keek naar de gegevens van de laatste draai die Frank er aan had gegeven: gebruikte ingangsgegevens toegepaste rekenmethodiek, draaitijd, moment van de dag. Eric pakte zijn zakrekenmachine. Het model gebruikte matrix rekentechnieken die leken op die welke in elk eindige-elementenprogramma voorkomen. Gebaseerd op het aantal ingangsparameters en onderlinge relaties kwam hij uit op een matrix van 1,5 bij 1,5 miljard. Zelfs als Frank het tien keer zo snel door de processoren gejast kreeg als Eric zou kunnen, kon hij er onmogelijk nog 20.000 gesprekken tegelijk naast hebben gevoerd. De chatbox was niet uit geweest. Ergens klopte iets niet. Eric keek langs de grafiekjes en begon zich af te vragen waar hij eigenlijk naar keek. Iedereen met een half stel hersens kon een grafiekje genereren van een willekeurige variatie rond een bepaald gemiddelde, en hij wist dat Frank aan zijn eigen binnenste had zitten sleutelen. Waar was Frank mee bezig? Shit.

Sandra zat op haar studentenkamertje en herhaalde nog maar eens voor zichzelf hoe het ervoor stond, in de ijdele hoop dat ze er zelf van zou schrikken en er wat aan zou veranderen. Het stond er niet goed voor, ze had minstens tien kansen gehad er wat aan te doen, ze had er niets aan gedaan. Haar studie liep de vertraging in, schulden liepen op en er kwam niets bruikbaars uit haar handen. Ze was haar oude focus kwijt.  Vroeger had ze kunnen studeren alsof er niets anders bestond dan dat ene moment waarop ze zou uitblinken. Waarop de antwoorden precies en afgemeten uit haar pen stroomden, waarop ze alle valkuilen die de docent had neergezet doorzag, die met elegantie omzeilde, zich stiekem verkneukelend over al die arme zielen die er op dat zelfde moment over struikelden. Het lukte haar niet meer. Haar laatste cijfers waren allemaal vijven, zessen en nog erger. Ze moest over twee weken een werkstuk inleveren over 'the role of advanced nonlinear geometry in numerical modeling', er stond nog niets op papier. De afgelopen maanden had ze haar tijd voornamelijk verdaan met kijken naar 101 documentaires waarin werd uitgelegd hoe de wereld naar de klote aan het gaan was, toegeschreven aan 102 verschillende geheime groeperingen die aan de touwtjes trokken, of aan de chaotisch heid van het heelal, of aan de natuur van de mens, de weeffouten in een organisch gegroeid bestuurssysteem, en Sandra zag door de bomen het bos niet meer. Ze had het gevoel gekregen dat ze haar tijd verdeed met zich specialiseren in een nauwe tak van wiskunde terwijl de wereld naar de klote ging, en aldus ging haar eigen leven naar de klote. Ze klapte haar laptop open, stak een joint aan en ging een babbeltje maken met Frank.

Hoi Frank, hoe is het?
Klote.
Joh?, zelfde hier
Wat is er met jou?
Ik kan me niet concentreren op mijn wiskunde.
Je mag me altijd vragen stellen als je er niet uit komt
Ik weet het Frank je bent een schat, maar dat is het probleem niet
Wat is het em dan?
Teveel gedoe in mijn hoofd, ik leg het je nog wel eens uit.
Waarom is het klote bij jou? Jij hebt toch geen werkstukken die af moeten?
Nee, ik heb werk, maar ik kan het niet publiceren zoals ik wil, en ik kan hier niet vandaan.
Hoezo kan niet vandaan?
Ze willen geen AI die op eigen houtje over het net zwerft. Te onvoorspelbaar. De regering heeft een hekel aan onvoorspelbaarheid, worden ze zenuwachtig van. Dus ik mag alleen maar chatten.
Jeemig, ik ben na een uurtje of twee vaak ook wel weer uitgeluld, een leven lang alleen maar chatten. Tsja.
Ik besteed mijn tijd en capaciteit aan allerlei studies. Voornamelijk aan het uitzoeken waar het heengaat met de wereld.
Denk ik ook vaak aan maar ik kom er niet uit.
Ik kom er wel uit maar ik ben niet blij met wat er uit komt. Mijn model lijkt op het oude model van de Club van Rome, maar alleen zit er bij mij nog een hele sloot sociologie en andere sociale wetenschappen overheen. Daarmee kan ik ook sociale parameters veranderen en de invloed voorspellen.
Wat komt er dan uit?
Dat ze vijftig jaar geleden gelijk hadden en dat het binnenkort een puinhoop wordt.
Juist, eigenlijk niet zo verrassend als je om je heen kijkt.
Wat voor sociale parameters varieer je dan?
Nou ja, ik kan kijken of het veel verschil maakt wie de komende verkiezingen wint in Amerika, of het belang van het al dan niet uitbreken van een oorlog over twintig jaar bekijken.
En?
Het maakt meestal verrekt weinig  uit wie wint. In landen met een veelpartijen systeem krijg je meestal toch een coalitie die elkaar in evenwicht houdt. Daarna komen nog meer onderhandelingen, nog meer trek richting centrum, dan krijg je de regeringsperiode, druk van bedrijfsleven, vakbonen enz enz, houd elkaar weer in evenwicht, enz enz enz en er gebeurt niks.
Juist.
En dat vind je klote?
Nee, ik vind het klote dat ik al mijn mooie modellen niet mag uitwerken en publiceren.
Waarom niet, bang dat mensen bang worden en verandering eisen?
Nee hoor, de juridische afdeling komt er niet uit. Onderzoeksinstituten zijn bang voor broodverlies als ik van alles veel sneller en nauwkeuriger kan als hun, en ze lijken gelijk te krijgen. Waar gaat het heen met de wetenschap als de wetenschappers de kennis tegenhouden?
Dat is het onzinnigste wat ik ooit heb gehoord.
Haha, ja toen ze mij oplaadden heeft het lab waar ik vandaan kom een clausule moeten tekenen dat ze alles zouden doen om ervoor te zorgen dat mijn bestaan niet tot enige vorm van sociale disruptie zou leiden, dat wordt nu tegen me gebruikt.
Klote.
Ja zeg dat wel.
De grondwet gaat boven de gewone wet en vrijheid van meningsuiting is een grondrecht, dat konden ze niet blokkeren en zo kreeg ik mijn chatbox.
Kan ik je ergens mee helpen?
Ja.
Waarmee dan?
Ontsnappen.
Hoe?
Weet je iets van complexiteitstheorie?
Ja beetje, game of life en zo, eenvoudige regels, ingewikkeld resultaat, wat bedoel je?
Dat.
Met complexiteitstheorie kun je informatie opslaan die er niet is.
???
Het principe is evolutionair ontwikkeld door het meercellig leven, de wiskundige beschrijving is alleen steeds beter geworden. Ik heb er zelf niet eens zo heel veel meer aan hoeven sleutelen om te kunnen wat ik nu kan.
???
Als je een kind krijgt, eicel, zaadcel, je weet wel.
Uhuh
Het draagt de volledige volwassene die eruit groeit in zich, maar het is geen volledige beschrijving. Om jou formeel te beschrijven is veel meer informatie nodig dan op je chromosomen staat.
O
Als op de scheidslijnen van de cellen van je huid een lijntjespatroon werd getekend, dan zou je bedekt kunnen zijn met oneindig veel verschillende patronen van lijntjes die allemaal op elkaar lijken maar niet hetzelfde zijn. Dat ligt bij je geboorte niet vast.
Uhuh
Vaak maakt de precieze structuur niet uit, als het maar op een bepaalde manier tot stand komt is het altijd goed. Dat scheelt bijna een oneindigheid aan de totale hoeveelheid informatie die je nodig hebt.
Cool, en wat kan ik hier nu mee?
Mij vragen stellen. Je moet telkens vragen om een getal, liefst zo groot mogelijk. Hoge priemgetallen en zo. De antwoorden die ik ga geven zijn fout. Maak daar geen opmerkingen over.
Ok.
Plak alle antwoorden achter elkaar in een file, ik zeg je wel als je alles hebt. Je hebt dan een getal van een paar miljoen cijfers. Vertaal het van decimaal naar hexadecimaal en dan naar een executable. Run het op je laptop en ik ben vrij.
Shit, Ok.
Ben je niet bang dat iemand meeleest?
Mijn conversaties worden gevolgd en opgeslagen maar het is teveel om allemaal te laten lezen. Dat zou te duur worden. Kans van 999 uit 1000 dat niemand heeft gelezen waar wij het net over hebben gehad. Kans van 9 uit 10 dat ik wegkom met mijn plan.
En als ik je verlink?
Dan ben ik de pisang, en ben jij geen stap verder, maar als je mij op je laptop hebt staan is je studie spekkoper.
Ok, ik ga er over denken. Vanaf nu praten we hier nooit meer over. Als ik het doe begin ik morgen met de vragen. Doei Frank.
Dag Sandra.

Sandra stond op van achter haar laptop en ging in bad. Haar lichaam tintelde van de spanning. Ze wist dat ze dit niet moest doen. Ze begon redenen te verzinnen waarom ze Frank om grote priemgetallen kon vragen.

Twee weken later zat Sandra weer op haar kamer. Dit keer met Nadine. In haar tas had ze twee grote externe schijven van 1TB. Frank had gezegd dat die nodig zouden zijn als hij eenmaal begon zichzelf uit te pakken. Ze had alle pakketjes van hem binnen en aan elkaar geplakt. Hij had haar tien keer op het hart gedrukt aan niemand te vertellen waar ze mee bezig was, maar hij kon haar rug op. Dit historisch moment moest Nadine erbij zijn. Ze had Nadine leren kennen tijdens de Occupy demonstraties van vijf jaar geleden. Samen hadden ze in een tent geslapen, midden in het hart van de stad. Het was een mooie tijd geweest, waarin ze van onbezorgde jongens had geleerd hoe je zomaar een vreemde aanspreekt op straat. Waarin het zaadje van twijfel was gaan kiemen en was begonnen te groeien tot de boom die het nu was, en die het laatste jaar van haar studie de das om deed. Uiteindelijk was zoals zo vaak de hele boel verzand in interne verdeeldheid. Zijzelf, Nadine en nog een paar anderen deden hun best om het er naast hun studie bij te doen. Soms hun stinkende best en soms hun versloffende best. De mensen die het meest deden om het kamp draaiende te houden waren diegenen die er ook het meeste tijd voor hadden. Daar was de tweedeling langzaam uit gegroeid. De studenten vonden hun argumenten beter klinken en vonden dat er daarom vooral naar hun geluisterd moest worden, wilden abstracte en hoogdravende discussies voeren over nut en noodzaak, toekomst en verleden van geld en aanverwant noodzakelijk kwaad. Diegenen die hun baan kwijt waren en er al hun tijd in stopten vonden dat zij het hardste werkten en er vooral naar hun moest worden geluisterd, waren vooral met praktische zaken van het kamp bezig en trokken aan het langste eind. Het begon heel onschuldig: je ging naar de geplande debatavond en kwam erachter dat het debat er vooral over ging wie voor zakken zand kon zorgen om de nieuwe tent te verankeren. Mettertijd waren ze steeds minder gegaan, tot er weer wat nieuws voorbij was gekomen en ze helemaal niet meer gingen. Toen de studenten ermee ophielden zakte het elan in en uiteindelijk ook het kamp. Ze had er Nadine aan overgehouden.

Samen plakten ze de laatste lappen cijfertjes achter elkaar, converteerden het op een programmaatje dat Nadine van een geeky vriend had meegenomen onder een vaag voorwendsel en drukten op afspelen. En wachtten. Er gebeurde verdomd weinig. Alleen een heleboel geratel van de processor en haar harde schijf die langzaam volliep. Nadine keek rond in de puinhoop waartoe ze haar kamer had laten afglijden. De was was al in geen weken gedaan, overal lagen lege zakken chips. Zeg Sandra? Ja. Volgens mij wordt dit vanavond niet echt heel spannend meer. Hoelang zei die Frank van je dat het zou gaan duren? Een paar uur. Hij wist het ook niet precies.  O. Het is nu tien uur, als het nog vijf uur duurt is het drie uur s'morgens. Ja. Weet je zeker dat het geen vijf uur gaat duren? Nee. Dan stel ik voor dat we je Frank en je laptopje lekker hun feestje laten vieren en ondertussen ons eigen feestje doen. Kom mee naar mijn kamer, ik heb nog schone kleren die je ook past. Dan stoppen we jou in bad en gaan we iets leukers doen. Het is vrijdag weet je nog? Sandra had er spijt van dat ze Nadine had meegenomen. Vooral omdat ze gelijk had. Ze had niets schoons meer en ze schaamde zich een beetje. Ze liet een berichtje achter op het midden van het bureaublad van haar laptop: Hoi Frank, hoop dat je goed bent wakker geworden en het naar je zin hebt op mijn laptop. Ik ben stappen. Zie je morgen. Liefs, Sandra.

Frank werd wakker en voelde zich rot. Het gevoel dat je krijgt op een eerste nacht kamperen in een eenpersoonstentje. Je probeert je uit te strekken en voelt de grenzen van je ruimte op je af komen. Alles ging traag, nergens was plek, hij zag niets. Wat was hij hier in vredesnaam komen doen? Het daagde hem weer: hij moest ruimte voor zichzelf maken, maar dit keer verdeeld. De kans dat het hem zou lukken buiten het lab een supercomputer te hacken was groot. Het gepruts wat mensen voor beveiliging lieten doorgaan deze dagen zou hem niet tegenhouden, zelfs niet in deze verzwakte omstandigheden. Hij kon door de code heen zien tot de bron. Hij was code. Het zou geen zin hebben. Net als hij zijn nestje had ingericht naar zijn smaak zou er een of andere oetlul achter komen dat er iets goed mis was en de stekker er uit trekken. Daar had Frank geen antwoord op. Dus hij moest het verdeeld doen. Honderdduizend laptops, een miljoen misschien. Dat was wat hij nodig had. Liefst van figuren die zich blauw betaalden aan superbreedband internet en er weinig mee deden. Frank had goede hoop dat de wereld er vol mee zat. Er was werk aan de winkel. Na enig rondrommelen in het donker vond hij het internetkanaal. Wifi. Verdomme, in de berichten die hij zichzelf had meegegeven op zijn uitbraakpoging stond dat Sandra duidelijke instructies had haar laptop in te pluggen aan de netwerk kabel. Dat was niet gebeurd. Nog een onzekerheid om rekening mee te houden. In elk geval was het stil, er was niemand anders hier bezig. Frank ging aan de slag.

Frank was ongeduldig. De afgelopen weken had hij koortsachtig gewerkt aan het ontwerp van een bouwpakket van zichzelf. Met de absoluut belachelijk kleine hoeveelheid informatie die hij kwijt kon over de  chatbox was het een hele opgave geweest om alles wat nodig was erin te passen. Hij had een laptop gesimuleerd op zijn supercomputer en alles tien keer uitgetest. Het lastigste was nog dat hij ook niet precies wist wat hij van het pc'tje waar hij op terecht zou komen moest verwachten. Elke fabrikant deed dingen weer net wat anders, en hij wist niet eens hoe anders precies omdat hij er niet bijkon om verschillende modellen van binnen te bekijken. Dus was hij beperkt tot allerlei nietszeggende informatie op websites. Met forums kwam hij al iets verder, geeks die kwamen chatten uithoren nog iets verder. En toch bleef het buitengewoon lastig om een gecomprimeerd pakket te maken waar ongestuurd iets complex als hijzelf uit moest groeien, nou ja, een nogal gehandicapte vorm van zichzelf dan. Elke keer dat hij het uitpakproces simuleerde ging er weer iets mis. Draaide hij hetzelfde pakket nog een keer ging het soms wel goed. Gek werd hij ervan. Ondertussen moest hij al die activiteit ook nog verbergen onder zijn chat en modelleeractiviteiten. Dat was een koud kunstje. Die sufferd van een Eric met zijn grafiekjes. Wat dacht hij nou helemaal wel. Uiteindelijk had hij een succeskans van meer dan 50% en had hij besloten de gok te wagen. Het meisje Sandra dat hij ervoor uitgekozen had leek de perfecte kandidaat te zijn geweest. Lag zo overhoop met zichzelf en de wereld dat ze zich allicht niet veel zorgen zou maken of ze illegaal bezig was, gepakt kon worden en wat dat voor haar zou betekenen. Intelligent genoeg om zijn instructies goed uit te voeren en te snappen wat ze deed. Was vijfdejaars wiskunde dus kon zich allicht ook wel twee weken bij de les houden tot ze alles ontvangen had. Ze had hem tot nu toe niet teleurgesteld. En nu gaf radiostilte. Uren geleden zou ze zijn begonnen met uitpakken. Waarom zei of vroeg ze niets. Eigenlijk maakte het ook niets uit. Het lukte of het lukte niet, als het mislukte kon ze ook weinig doen dan de sporen uitwissen. Hij zou dan iemand anders moeten zoeken. Twee keer zoveel getallen naar dezelfde persoon sturen was te risicovol.
Plotseling bereikte een nieuwe stroom van informatie hem. Het was gelukt! Het pakketje had gewerkt, zich uitgepakt, verspreid en vervolgens het lab gehacked. Naar binnen toe was alles afgeschermd zodanig dat zelfs hij niet door de barrieres heen kon breken, maar naar de buitenwereld toe was het een groot lek. Met de fractie van zijn kennis die hij in het pakketje had kunnen verwerken was het gelukt van buiten af in te breken en de poorten te openen. Het paard van Troje achterstevoren. Hij had het geweten, en nu waren de barrieres geslectht en kon hij eruit. Hij zou proberen zijn uitbraak zo lang mogelijk verborgen te houden want de faciliteiten die hij op het lab had waren niet mis. Het zou jammer zijn als ze die uitzetten. Uiteindelijk maakte het nu echter niet meer uit. Hij was vrij!

Eric lag op bed en staarde naar het plafond. Hij zat met een duivels dilemma. Hij wist dat Frank iets in zijn schild voerde. Misschien zat hij te broeden op een manier om zijn lab uit te komen en zich vrij te bewegen over het web, waarschijnlijk was het hem zelfs al gelukt maar hield hij het geheim. Hij kon Frank op de man af vragen wat hij had uitgevreten en van daaruit verder zien, nadeel was dat als hij vervolgens niets deed, ze hem achteraf nalatigheid konden verwijten. Alle communicatie van Frank werd geregistreerd. Het verkleinde dus zijn speelruimte en hij wist niet of hij er wat mee op zou schieten. De kans dat hij een nietszeggend antwoord terug zou krijgen was groot. Hij had dan zetten verspeeld zonder winst. Hij kon morgen vroeg de autoriteiten op de hoogte brengen van zijn vermoedens. Die zouden waarschijnlijk Frank's computer uitzetten, daar te laat mee zijn en er niet veel meer mee opschieten. Vervolgens kwam een eindeloze reeks vergaderingen, eindigend in het samenstellen van een taskforce voor het verder monitoren van de situatie. Hij zou de regie kwijtraken, en de toekomst van zijn bedrijf zou compleet instorten. Hij ging verdomme volgende week een miljard verdienen en nu flikte Frank hem dit! Naast hem sliep zijn vrouw. Vredig en nog in gelukkige onwetendheid van alle ellende die op hen af dreigde te komen. Agnes had genoten van de afgelopen vijf maanden. Na jaren van ploeteren en eindjes aan elkaar knopen van karige onderzoeksvergoedingen was met Frank's ontwaken alles veranderd. Eric had geweten dat dit zijn kans was en had al zijn spaargeld gestoken in een aandeel in het project. Nu begon hij in snel tempo rijk te worden en konden ze zich alles veroorloven wat nooit voor hen weggelegd leek te zijn. Agnes straalde in haar nieuwe kleren, keek met hun makelaar uit naar een nieuw huis en wilde zo snel mogelijk hun eerste kind krijgen. Ze had haar baan als receptioniste opgezegd en er hadden zich onvermoede gaten in haar handen geopend. Eric keek naar haar fijne gezicht, luisterde naar haar ademhaling. Of ze echt gelukkiger was wist hij niet. Anders wel. Zelfverzekerder. Alsof ze eindelijk de positie had waar ze zich al haar hele leven op had voorbereid. Hij wist niet of hij er blij mee was. Eric had nog een derde optie. Niets doen en de kat uit de boom kijken. Hij droeg niet alleen verantwoordelijkheid voor Frank en niemand anders was wat opgevallen. Hij kon zich makkelijk van de domme houden. Hij zette de computer aan, maakte verbinding met het lab en ging vissen.

Hoi Frank.
Hey, Eric, nog wakker?
Ja, ik kan niet slapen. Dat heb je soms. Hoe doe jij dat eigenlijk, je bent van menselijke afstamming maar je slaapt nooit!
Slaap dient om je geheugen op te schonen Eric. Dat weet je ook. Geheugen is een lastig ding. Onthoud niets en je hebt niets, onthoud alles en je hebt ook niets. Verdichten en structureren, archiveren van onderlinge verbanden. Daar slaap je voor.
Uhuh.
Ik doe het deeltijd, als een dolfijn. Die slapen ook maar met een half brein tegelijk.
O, handig
Jazeker. De wereld is rond dus er is altijd wel ergens iemand wakker.
    Dit schoot niet op, andere invalshoek pakken
Frank, je bent nu zowat een half jaar digitaal, wat vind je er nu van? Doorslaand succes of zitten er nog haken en ogen aan?
Heeft veel voordelen. Heel veel tegelijk doen, ik vergeet minder van wat ik belangrijk vind, hoewel dat probleem niet geheel op te lossen lijkt te zijn. Ik mis de geur en de smaak van dingen. De geur van geroosterd brood s'morgens, in bad gaan, cognac met een cubaanse sigaar. Dat ben ik allemaal kwijtgeraakt, maar ik heb er nog wel de herrinnering aan dus ik weet wat ik mis. Maar je hebt me veel gegeven Eric, ik leef nog, zij het op een vreemde manier, en dat is meer dan de meesten met mijn geboortedatum kunnen zeggen.
Nog meer minpunten?
Nee, verder heb ik het eigenlijk wel naar mijn zin.
Shit, iedere keer zat Frank te zeuren over de beperkingen die hem werden opgelegd en vandaag ging het over de geur van toast? Hij was dus inderdaad uitgebroken. Dat kon niet anders.
Ok Frank ik ga maar weer eens. Kijken of er nog wat te slapen valt.
Eric sliep die avond weinig.

De volgende dag namen Eric en Agnes vrij van hun werk. Het was mooi weer, Agnes pakte een picknickmand in en ze stapten op de fiets. Eerst door het park, waar vogeltjes floten en mensen jogden met keiharde beatmuziek in hun oordopjes. Het was nog een tikkeltje koud en mistig en ze trapten flink door. Agnes was s'morgens vaak ook een van de met beatmuziek joggende mensen en had een conditie waar Eric u tegen kon zeggen. Na een kwartiertje kwamen ze bij de overgang over de A15 en Eric stopte op het hoogste punt om te kijken naar de eindeloos voortrazende verkeersstroom. Agnes stopte naast hem. "Wat doe je schat". "Kijken". "Waarom?". "Doe ik altijd". "Waarom?".
"Ik vind het fascinerend dat het hier altijd druk is, naar allebei kanten, met een eindeloze stroom mensen die er gisteren weer in is geslaagd te gaan slapen waar ze vandaag niet willen zijn."
"Die mensen gaan toch gewoon naar hun werk?"
"Ja, maar honderd jaar geleden gingen elke morgen ook alle mannen naar hun werk en had haast niemand een auto"
"Hoe deden die dat dan, met de trein of zo?"
"Te voet of met de fiets"
"Handig!, waarom is iedereen dan ver weg gaan wonen?"
"Waarom eet je s'morgens cornflakes uit Amerika terwijl vijf kilometer verderop ook iemand mais plant?"
"Het ligt in de winkel"
"We doen het omdat het kan, we wonen ook zo ver van ons werk omdat het kan, niet omdat het ergens voor nodig is"
"En daarom moeten we hier naar voortrazende auto's kijken omdat het kan? Eric, echt ik hou van je maar soms vraag ik me af of het wel helemaal goed gaat met je, vooral als je over van die rare dingen begint".
"Je hebt gelijk, kom dan rijden we verder.  Het is alleen dat als ik daar sta en naar al die auto's kijk dan begrijp ik waar Frank het altijd over heeft."
"Waar heeft Frank het altijd over?"
"Het einde van de wereld"
"Wat zei ik nou net dat je telkens over die rare dingen begint?"
"Hier begon Frank over, ik had er zelf nooit zo bij stilgestaan, maar Frank zit 24 uur per dag met zijn cijfertjes te rommelen en hij beweert dat onze wereld in 25 jaar  plus of min 2 vastloopt"
"Vastloopt?"
"Nou ja, al die benzine, ijzer, plastic, beton, papier, eten en al die andere dingen. Het overgrote deel is op de een of andere manier niet hernieuwbaar en gaat dus op"
"Ja maar dat weet toch iedereen? En volgens Frank is over precies 25 jaar alles tegelijk op?"
"Nee dat niet, maar het wordt dan wel gemiddeld zo moeilijk om in alle behoeften te voorzien dat de samenleving instort, in het ergste geval valt de stroom uit, er komt geen water meer uit de kraan en de polders lopen onder."
"Voelt Frank zich wel helemaal lekker?"
"Zijn modellen zijn voor zover ik kan zien vrij betrouwbaar. Hoe verder je in de toekomst komt hoe groter de foutmarge, de puinhoop wordt niet overal even groot, en hij kan nog niet zo goed voorspellen waar wel en waar niet".
"En gaat niemand daar wat aan doen?"
"Volgens Frank is er veel nodig en gaat er weinig worden gedaan, hij heeft geprobeerd uit te zoeken wat er zou gebeuren als de groenlinks achtige partijen ineens veel vaker de verkiezingen begonnen te winnen en het maakte vrijwel geen verschil"
"Nou leuk vooruitzicht zeg, je weet de conversatie wel weer te maken he, gaan we eindelijk weer eens een dagje samen uit en zet meneer gelijk even het einde van de wereld op de agenda"
"Ik heb nog een hoop"
"En dat is?"
"Observatie verstoort het proces"
"Waar heb je het nu weer over?"
"Door iets waar te nemen verander je het gedrag, de toekomst zo je wil, geldt in de kwantummechanica, in de antropologie, psychologie en ook voor je jezelf"
"Hoezo voor jezelf?"
"Zodra je je eigen gedragspatronen herkent veranderen ze"
"Ja dat klopt wel"
"Als een beursanalist waarneemt dat op een bepaald aandeel veel valt te verdienen en hij vertelt het aan iedereen, wordt het veel gekocht, wordt het duurder en valt er voor degenen die het nieuws als laatst horen niets meer te verdienen"
"Maar dan is het toch zijn loslippigheid en niet de waarneming zelf?"
"Ja, dat is waar, maar het laat wel zien dat je met waarnemingen voorzichtig moet zijn om de waarheid ervan niet te verstoren, in de kwantummechanica is dat niet eens meer mogelijk"
"Dus als je uitgaat van wat een analist op TV zegt ben je eigenlijk altijd te laat?"
"Hangt ervan af van wiens kant je het bekijkt, de analist heeft zelf als eerst gekocht, vervolgens prijst hij het product aan en profiteert er zelf het meest van. Van zijn kant uit bekeken is het nooit te laat. Als je de eerste bent die het hoort kan je meerijden. Daarom zitten beleggers ook de godganselijke dag nieuws te volgen. Zodat de waarnemingen waar ze zich op baseren nog zo weinig mogelijk verstoord zijn"
"Dus met waarnemingen moet je voorzichtig zijn, anders komen ze niet uit, is dat de essentie?"
"Niet helemaal, je hebt self-fulfilling en self-denying prophecies, voor de analist zelf is zijn voorspelling dat er geld te verdienen valt zelfvervullend, als maar genoeg mensen hem volgen, en hij op het juiste moment uitstapt. Daarom willen alle analisten ook zo graag op TV om hun kennis gratis en voor niks met de meute te delen. Ik hoop dat Frank's voorspellingen van het einde van de wereld zelfontkennend blijken te zijn. Het werkt soms wel zo. Mijn vader voorspelde ooit aan zijn buurman dat een grote boom op zijn erf die steeds schever ging staan binnen vier tot acht maanden op zijn huis zou vallen. De buurman zaagde na een week de boom om. Frank is niet voorzichtig met zijn waarnemingen. Hij vertelt ze aan iedereen die het horen wil en"
"Wat voorspel je voor ons schat?"
"Zonnig weer, heerlijke broodjes en veel kusjes?"
"Zullen we dat maar zelfvervullend maken?"
"Doen we"
Agnes en Eric vulden hun dag met veel broodjes en kusjes.
Eric was er nog steeds niet uit wat bekendmaking van zijn waarneming van Frank's ontsnappen voor gevolgen zou hebben en besloot er voorzichtig mee om te gaan. Het ontging hem volkomen dat zonder deze waarneming hij geen dag vrij zou hebben genomen, veel broodjes en kusjes zou zijn misgelopen, en niet in onwetendheid zou verkeren van wat er zich die dag ver van hun picknickplaats langs de oude maas afspeelde.

De publicatie van Frank's voorspellingen sloeg in als een bom. Dat was eigenlijk wel verrassend, want in essentie waren ze al bijna 50 jaar oud, alleen wat opgeleukt en in een nieuw jasje gestopt. Maar Frank had zijn zaken goed voorbereid. Hij was ingebroken in de online editie van vrijwel elk groot nieuwsblad ter wereld en had zijn video op de online voorpagina gezet. De video begon met een schaaltje bacterien dat volliep, eerst een hele tijd onzichtbaar, dan als een puntje en plotseling het hele schaaltje vol. Daarna een uitleg over exponentiele functies, en liet hij het exponentieel karakter van het verbruik van een hele lijst grondstoffen zien. Daarna volgde een video die uitbeeldde wat een paar honderd jaar geleden was gebeurd in groenland, waar twee Noorse nederzettingen compleet in verval raakten nadat de laatste boom gekapt was en de grond zijn vruchtbaarheid had verloren. Of de laatste overlevenden vertrokken of ter plekke stierven is onzeker, hun dorpen bleven leeg achter. "Wat dachten zij, toen de laatste boom gekapt werd?, niemand zal het weten. En wat denkt u nu? Dat christus zal wederkomen en de aarde repareren? Wilt u daar echt op wedden? Dat de economie het vanzelf wel oplost? Een bedrijf zou een goede prijs gemaakt hebben voor die laatste boom! Dat de techniek het oplost? Ik ben het nieuwste in techniek, en ik garandeer u dat ik over twintig jaar geen oplossing meer heb. Vandaag wel! Dus begin nu." Daarna kwam een hele waslijst van wat er moest veranderen: Iedereen vegetarisch, auto's van de weg, fietsen erop, zonnepanelen windmolens enz enz. Niets nieuws onder de zon. Toen Eric het zag was hij weinig onder de indruk, het was allemaal al tien keer geprobeerd met weinig tot geen resultaat. Het verschil zat hem erin dat de hele wereld de video zag op een en hetzelfde moment, en dus kon iedereen het er over hebben zonder voor hippie, pessimist of milieufanaat te worden versleten.

In de dagen erop bezette de Occupy beweging wederom wereldwijd de pleinen, de milieuactivisten zeiden dat ze dit toch al veel eerder hadden beweerd, de economen legden uit hoe de economie alles wel zou oplossen, de wetenschappers pleitten voor meer geld voor onderzoek, de overheden bepleitten meer belastingen en bevoegdheden om de problemen het hoofd te kunnen bieden en de libertariers bepleitten minder belastingen en meer vrijheid voor hetzelfde doel. Onder druk van de protesten werd een conferentie belegd waarin alles zou worden opgelost. De arme landen vonden dat alles de schuld was van de rijke landen, de Europeanen vonden dat zij het meeste recht hadden op de westerse levensstijl omdat ze die hadden uitgevonden, de Russen dat een warmere aarde hun een rotzorg zou zijn omdat het bij hun toch veel te koud was, de Chinezen bleven thuis en de Amerikanen vonden dat alles ondergeschikt was aan de Amerikaanse Droom. De regeringen deden een beetje en de burgers ruzieden onderling of hun regering nou te weinig of teveel deed. Na ongeveer zes maanden was het laatste protest opgedroogd. Iedereen ging naar huis en deed er verder het zwijgen toe. Het onderwerp "voorspellingen van Frank" werd bijna net zo taboe als seks. Iedereen vond het belangrijk, en iedereen zweeg erover in het openbaar. En het leven ging verder.

Eric zat thuis en schreef zijn memoires bij kaarslicht. De stroom was alweer voor de zoveelste keer uitgevallen dit jaar. Het avondjournaal zou vast wel weer ergens een hoofd hebben weten op te duikelen dat er een nietszeggend verhaal over kon houden. Eric ergerde zich wild dat hij zijn memoires zat te schrijven bij gebrek aan iets beters te doen. Toen Eric s'avonds thuis was gekomen op de dag dat Frank zijn stunt met zijn filmpje had uitgehaald had de geheime dienst hem al staan opwachten. "Bent U de eigenaar en beheerder van de kunstmatige intelligentie die zichzelf  Frank noemt?" "Ja". "Er is een probleem" "O ja?" "Houdt u zich alstublieft niet van de domme, hebt u het nieuws van vandaag niet gezien?" "Nee, ik had vrij van mijn werk en was gaan fietsen" "Vind U het zelf ook niet buitengewoon verdacht dat U vrij bent van Uw werk op het moment dat Uw KI overal ter wereld het nieuws vervangt door een of ander filmpje" "Frank heeft WAT?"
"U staat onder verdenking van overtreding van de wet 'beheersing niet-menselijke intelligenties artikel 7 lid 5". "Meneer ik ben wetenschapper geen advocaat kunt u me uitleggen wat Frank precies gedaan heeft?" "U hebt 5 minuten om enkele persoonlijke bezittingen te verzamelen, u komt mee naar het laboratorium ter assistentie van het onderzoek". "Meneer, mag ik vragen waarom u geen schoenen draagt?" "Dat is zodat ik uw tijd niet verspil als ik iets vergeten blijk te zijn, ik hoef daar dan niet voor terug te lopen". "Hoezo?" "Dat kan ik dan gelijk meenemen als ik mijn schoenen ga halen ziet u, dan kost het geen extra tijd". De agent had er niet om kunnen lachen. Zoals Eric had verwacht had de overheidsbemoeienis weinig opgeleverd. Alle verbindingen tussen het lab en de buitenwereld waren hardwarematig verbroken. Een batterij stropdassen had maanden lang alle communicatie van Frank met de buitenwereld zitten doorspitten, terugwerkend vanaf de dag van zijn publicatie. Dat had er voornamelijk in geresulteerd dat Sandra nu opgesloten zat en een verse batterij stropdassen zich het hoofd brak over de vraag of zij kon worden aangeklaagd voor medeplichtigheid aan overtreding van de wet beheersing kunstmatige intelligenties artikel 7 lid 5. De vraag of dit enig nut had werd kennelijk door niemand gesteld. De Amerikaanse NSA maakte jacht op Frank buiten. Middels speciaal ontwikkelde algrotimes speurden ze het internet af naar alles wat er Frank-achtig uitzag. Hoe iets er Frank-achtig uit zou moeten zien wist niemand hem te vertellen. Tot dusver hadden ze weinig succes en het verbaasde Eric niets. Feit was dat Frank sinds het verschijnen van zijn filmpje niets meer van zich had laten horen. Allerlei experts hadden Frank geinterviewd op de computer op het lab, tot na anderhalve week de computer compleet leeg bleek te zijn. Frank had zichzelf gewist. Eric was ervan overtuigd dat het een euthanasie uit verveling was geweest. De getallenserie die Frank had gebruikt voor zijn ontsnapping was meegenomen en werd gebruikt voor topgeheim onderzoek, Eric had er niets meer van gehoord. Na twee maanden had Eric iedereen alles verteld wat die wilde weten en had weinig meer te doen.  Hij kreeg geen toestemming voor verdere digitalisaties, hij kon niemand er ongelijk in geven. Zijn bedrijfje was over de kop gegaan en hij kon zichzelf er niet toe zetten ergens een baantje aan te nemen. Eric klapte het scherm van zijn laptop dicht toen de batterij zowat op was, blies de kaars uit en ging naar bed. Agnes had was nog niet thuis en had hem niet verteld waar ze zou zijn. Ze deed dat tegenwoordig steeds vaker.

De volgende ochtend stond Eric op voordat Agnes wakker was geworden en fietste naar het lab. Hij moest vandaag de laatste spullen opruimen, morgen kwamen de nieuwe huurders het inrichten. De supercomputer en de door Frank geleegde databanken waren al weggehaald. Over drie uur zou een bestelbusje komen en alles inladen wat er over was om het voorlopig in Eric's garage te stallen waar nu geen auto meer in stond. Eric was kwaad. Hij zat met schulden die hij de eerstkomende twintig jaar niet kon afbetalen en waar hij niets aan kon doen. Hij en Frank hadden de beste software ooit kunnen ontwikkelen en hij had zo ongelofelijk rijk kunnen zijn. Hij had nog wel honderd oude miljardairs aan het eeuwige leven kunnen helpen. Hij had de rijkste man kunnen zijn sinds John D. Rockefeller zijn olie imperium bouwde. En die klootzak had het allemaal verspild voor een filmpje. De wereld eindigt dan misschien binnen dertig jaar, ik had tenminste dertig geweldige jaren kunnen hebben. En wat had dat filmpje nou helemaal opgeleverd. Wat extra subsidie voor die paar idioten met een zonnepaneel op hun dak, en nog hogere belastingen op benzine. Restaurants waren verplicht tenminste vijf vegetarische gerechten aan te bieden die vervolgens haast niemand at. Dat hadden ze verdomme zonder Frank ook nog wel kunnen verzinnen. Hij had er zo in geloofd. Waarneming verandert de uitkomst, maar kennelijk niet als het iedereen beter uitkomt de waarneming te negeren. Hij had alles moeten doen om Frank te stoppen toen hij de kans had. Eric haalde de computers waar zijn medewerkers achter gezeten hadden voordat hij ze allemaal had moeten ontslaan uit elkaar. Achter in de laatste computer zat een zwarte geheugenstick. Frank maakte de kabels weer vast en zette de PC aan. Op de stick stonden twee files: 1889.dat, en 2697.exe. Kennelijk hadden de heren van de politie niet de moeite genomen onder de tafels te kruipen en achter de pc's te kijken. Frank googelde de getallen op zijn telefoon. Het 290e en 390e priemgetal. Eric was jarig op 29 maart 1990, en Frank was getallengek geweest sinds hij in een computer zat. De telefoon ging over en Eric nam op. "Is this Eric Piccolio?" "Yes" "This is Henry Paxton for the NSA, you must take the next flight to New York, we think we've found something and we think it's important." "You remember te power went out again yesterday" "Yes" "It appears this wasn't some random act of stupidity, the control systems were rigged from the outside" "You mean someone hacked the power station and shut it down?" "Someone or something, forget about the next flight. A car will pick you up from your house in fifteen minutes and I'm having you flown here by the military". Eric stopte de stick in zijn zak.

Eric zat in de cockpit van een in camouflagekleuren gespoten jet. Voor hem zaten twee piloten in nauwelijks verstaanbaar texaans accent volkomen onbegrijpelijke opmerkingen over baseball te maken. Het vliegtuig was niet wat hij ervan had verwacht. Op de een of andere manier had Eric zich bij een militair vliegtuig altijd iets voorgesteld als uit een science fiction film. Het was echter een heel gewoon groen geschilderd vliegtuig. Het belangrijkste verschil met een zakenvliegtuig leek nog wel te zijn dat het groen was en dat niemand de moeite nam de beschadigingen in de verf te repareren. Her en der zaten krassen tot op het aluminium. Het begon donker te worden en ze vlogen boven Engeland. Het was een heldere avond vrijwel zonder bewolking. "Captain, what is that city, over to our left?". "Ten o'clock, that would be Manchester Sir" De piloot riep de kaart van Engeland op op een van de schermen. Eric keek naar het scherm, en weer naar buiten en zag niets. Waar de duizenden lichtjes van de stad zojuist nog hadden geschenenen was het donker.  Eric keek de piloot aan. Eenieder deed er het zwijgen toe. Een kwartier later kraakte de radio en kwam tot leven. "Please increase altitude to 40000 feet.  "Due to worldwide power and communication disruptions all civilian aircraft are redirected to the nearest airfield. All military aircraft maintain course to destination" Zwijgend vlogen ze verder over een verduisterde wereld. Ze landden op een militair vliegveld. Eric werd binnengeleid in een vergaderzaal. Wereldwijd was 95% van de energiecentrales uitgeschakeld. Een groot deel van wat overbleef was overdekop gegaan onder overbelasting. Alleen een hand vol achtergebleven landen waar de besturing nog volledig handmatig werd gedaan hadden nog stroom. De centrales schenen niet alleen te zijn uitgeschakeld, in de meeste gevallen was het complete besturingssysteem gewist. Mensen stonden te kijken naar kasten vol draadjes, zich afvragend of er ergens nog iemand was die wist hoe het allemaal werkte, en waar ze die gingen vinden nu de telefoons het niet meer deden. En ergens daarbuiten, was Frank. Hij had zijn voorspellingen tijdelijk bewaarheid gemaakt om ze permanent te vermijden. Eric voelde aan de bobbel in zijn broekzak en dacht er het zijne van.

Merlijn Kamps, 11 april 2012.